Dictsiunar

DICTSIUNAR XIYISITU ONLINE A LIMBÃLJEI ARMÃNEASCÃ
A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z

Dictsiunar: Tuti ; Zboarã: Di iutsido; (cama multi...)

dizvilit

dizvilit (diz-vi-lítŭ) adg – vedz tu anvãlescu

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã vedz: anvãlescu

acoapir (a-cŭá-pirŭ) (mi) vb IV acupirii (a-cu-pi-ríĭ), acupiream (a-cu-pi-reámŭ), acupiritã (a-cu-pi-rí-tã), acupiriri/acupirire (a-cu-pi-rí-ri) – aruc tsiva pristi un lucru tra s-nu s-veadã tsi easti (s-lu apãr, s-lu-ascundu, etc.); ngrop, nvilescu, ascundu;
(expr:
1: u-acoapir luguria = fac ashi tra s-nu s-veadã icã s-nu si zburascã di-un lucru slab tsi lu-am faptã;
2: acoapir foclu = lu-astingu foclu (tu chirolu veclju, tu muntsã, tra si s-astingã foclu, s-acupirea cu loc!);
3: lu-acupirim = arcãm loc pristi mortu; lu ngrupãm)
{ro: acoperi}
{fr: couvrir, cacher, enterrer}
{en: cover, hide, bury}
ex: s-acupiri cu bidenea, cu sarica; acoapirã-ti cu cupãranlu; sfrãntsealili lj-acoapirã bratsãli; acupirits-vã cã da ploai; acoapirã (nvilea cu loc, astindzi) foclu; acoapirã-mi di furlichi
(expr: s-nu dzãtsets a vãrnui, s-ascundets furlichea tsi-am faptã); lu-acupirirã
(expr: lu ngruparã) sum chin

§ acupirit1 (a-cu-pi-rítŭ) adg acupiritã (a-cu-pi-rí-tã), acupirits (a-cu-pi-rítsĭ), acupiriti/acupirite (a-cu-pi-rí-ti) – cari ari tsiva pristi el tsi lu-ascundi; nvilit, ascumtu, ngrupat
{ro: acoperit}
{fr: couvert, caché}
{en: covered, hidden}
ex: cheptul acupirit (mplin) di peri

§ acupiriri/acu-pirire (a-cu-pi-rí-ri) sf acupiriri (a-cu-pi-rírĭ) – atsea tsi fatsi un cãndu acoapirã tsiva; nviliri, ascundeari, ngrupari
{ro: acţiunea de a acoperi; acoperire}
{fr: action de couvrir}
{en: action of covering}

§ acupirit2 (a-cu-pi-rítŭ) adg acupiritã (a-cu-pi-rí-tã), acupirits (a-cu-pi-rítsĭ), acupiriti/acupitite (a-cu-pi-rí-ti) – tsi ascundi simtsãmintili dealihea tsi li-ari shi spuni altili minciunoasi; minciunos, ipucrit, ascumtu, fãts-fãts, cãrbuni nvilit, pãndzã cu dauã fãts, etc.
{ro: ipocrit}
{fr: hypocrite}
{en: hypocrite}
ex: afirea-ti di om acupirit (ipucrit); tsi om acupirit (ascumtu) easti!

§ neacupirit1 (nea-cu-pi-rítŭ) adg neacupiritã (nea-cu-pi-rí-tã), neacupirits (nea-cu-pi-rítsĭ), neacupiriti/neacu-pirite (nea-cu-pi-rí-ti) – cari nu-ari tsiva pristi el tra s-lu-ascundã; ninvilit, neascumtu, ningrupat

{ro: neacoperit}
{fr: decouvert}
{en: uncovered}

§ neacupiriri/neacupirire (nea-cu-pi-rí-ri) sf neacupiriri (nea-cu-pi-rírĭ) – atsea tsi fatsi un cãndu nu acoapirã (alasã dizvilit) tsiva; ninviliri, neascundeari, ningrupari
{ro: acţiunea de a nu acoperi; neacoperire}
{fr: action de ne pas couvrir, de decouvrir}
{en: action of not covering, of uncovering}

§ neacupirit2 (nea-cu-pi-rítŭ) adg neacupiritã (nea-cu-pi-rí-tã), neacupirits (nea-cu-pi-rítsĭ), neacupiriti/neacupitite (nea-cu-pi-rí-ti) – tsi easti dishcljis (shi nu-ascundi simtsãmintili dealihea tsi li ari tra si spunã altili minciunoasi); cari nu easti ipucrit
{ro: care nu este ipocrit}
{fr: qui n’est pas hypocrite}
{en: who is not an hypocrite}

§ acupirãturã (a-cu-pi-rã-tú-rã) sf acupirãturi (a-cu-pi-rã-túrĭ) – lucrul cu cari s-acoapirã tsiva; anvãliturã, anvãlitoari
{ro: acoperitură}
{fr: couverture}
{en: cover}

§ acupirãmintu (a-cu-pi-rã-mín-tu) sn acupirãminti/acupirãminte (a-cu-pi-rã-mín-ti) – lucrul cu cari s-acoapirã tsiva (om, casã, lucru, etc.); cuvertã, yeambulã, vilendzã, doagã, etc.; citii, cupirish
{ro: pătură, acoperământ; acoperiş}
{fr: couverture; toit; hausse}
{en: cover, blanket; roof}
ex: bagã acupirãmintili pristi sãmari; noi avem putsãni acupirãminti (vilendzã)

§ cupirish (cu-pi-ríshĭŭ) sf cupirishuri (cu-pi-rí-shĭurĭ) – partea di casã tsi u-acoapirã; citii, acupirãmintu
{ro: acoperiş}
{fr: toit}
{en: roof}

§ discoapir (dis-cŭá-pirŭ) (mi) vb IV discupirii (dis-cu-pi-ríĭ), discupiream (dis-cu-pi-reámŭ), discupiritã (dis-cu-pi-rí-tã), discupiriri/discupirire (dis-cu-pi-rí-ri) – dau di-unã parti acupirãmintul cu cari easti-acupirit (anvilit) un lucru sh-lu-aspun ashi cum easti dealihea; aflu un lucru tsi eara ascumtu sh-lu scot tu migdani, tra s-lu veadã tutã dunjaea; dizgrop, dizvãlescu, dizvilescu
{ro: dezveli, descoperi, divulga}
{fr: (se) dévoiler, (se) decouvrir, divulguer}
{en: discover, unwrap, disclose}
ex: ficiorlu s-discupiri (s-disvãli); u discupirit (u-aflat, u-aspusit) furlichea?; nu vru s-nji discoapirã (s-nj-aspunã) tsiva; mi discupirii (dizvãlii) cã nj-eara cãldurã; s-nu tsiva di s-discoapirã (di s-aspun cari suntu, tsi minduescu dealihea) un di-alantu

§ discupirit (dis-cu-pi-rítŭ) adg discupiritã (dis-cu-pi-rí-tã), discupirits (dis-cu-pi-rítsĭ), discupiriti/discupirite (dis-cu-pi-rí-ti) – tsi-lj s-ari scoasã acupirãmintul cu cari easti nvãlit (acupirit, anvãrtit) un lucru; dizvãlit, dizvilit, discupirit
{ro: dezvelit, descoperit, divulgat}
{fr: dévoilé, decouvert, divulgué}
{en: discovered, unwrapped, disclosed}

§ discupiriri/discupi-rire (dis-cu-pi-rí-ri) sf discupiriri (dis-cu-pi-rírĭ) – atsea tsi fatsi un cãndu discoapirã tsiva; dizgrupari, dizvãliri, dizviliri
{ro: acţi-unea de a dezveli, de a descoperi, de a divulga; dezvelire, desco-perire, divulgare}
{fr: action de (se) dévoiler, de (se) decouvrir, de divulguer}
{en: action of discovering, of unwraping, of disclosing}

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã ma multu/ptsãn

anvãlescu

anvãlescu (an-vã-lés-cu) (mi) vb IV anvãlii (an-vã-líĭ), anvãleam (an-vã-leámŭ), anvãlitã (an-vã-lí-tã), anvãliri/anvãlire (an-vã-lí-ri) – acoapir tsiva cu-un lucru; lu-anvãrtescu un lucru cu tsiva (unã carti, vilendzã, etc.); anvãrlighedz (ntsircljedz) unã hoarã (pulitii, ascheri, etc.); anvilescu, nvãlescu, nvilescu, anvãrtescu, nvãrtescu, acoapir; (fig:
1: anvãlescu = fur, spãstrescu, ahulescu, nciulescu, agudescu, sec, bag tu tastru, etc.; expr:
2: anvãlescu casa = acoapir casa cu-unã citii; lj-bag citia-a unei casã;
3: cãrbuni anvãlit = om ipucrit, ascumtu, acupirit, cari dzãtsi unã sh-fatsi altã)
{ro: înveli, acoperi, încercui}
{fr: couvrir, envelopper, cerner}
{en: cover, wrap up, surround}
ex: lu-anvãli (lu-acupiri) cu poala-lj; moartea-nj mi-anvãleashti (mi-acoapirã, mi-anvãrteashti, mi nfashi tu tsiva); anvãlea-mi (acoapirã-mi) ghini; anvãlea (anvãrtea-li, acoapirã-li cu tsiva, cãpãchili di la) aestã carti; u-anvãlit
(expr: u-acupirit cu citii) casa?; lu-anvãlim
(expr: l-furãm) di la hani

§ anvãlit (an-vã-lítŭ) adg anvãlitã (an-vã-lí-tã), anvãlits (an-vã-lítsĭ), anvãliti/anvãlite (an-vã-lí-ti) – tsi easti acupirit di tsiva i anvãrtit tu tsiva; anvilit, nvãlit, nvilit, anvãrtit, nvãrtit, acupirit
{ro: învelit, acoperit, încercuit}
{fr: couvert, enveloppé, cerné}
{en: covered, wrapped up, surrounded}
ex: easti cãrbuni-anvãlit
(expr: easti om ascumtu, ipucrit)

§ anvãliri/anvãlire (an-vã-lí-ri) sf anvãliri (an-vã-lírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu si-anvãleashti tsiva; anvãliturã, anviliri, nvãliri, nviliri, anvãrtiri, nvãrtiri, acupiriri
{ro: acţiunea de a înveli, de a acoperi, de a încercui; învelire, acoperire, încercuire}
{fr: action de couvrir, d’envelopper, de cerner}
{en: action of covering, of wrapping up, of surrounding}
ex: cu anvãlirea (ntsircljarea) tsi lã featsirã

§ anvilescu (an-vi-lés-cu) (mi) vb IV anvilii (an-vi-líĭ), anvileam (an-vi-leámŭ), anvilitã (an-vi-lí-tã), anviliri/anvilire (an-vi-lí-ri) – (unã cu anvãlescu)

ex: mi-anvilii cu unã vilendzã; anvilea ficiorlu s-nu-arãtseascã; anvilim
(expr: bãgãm citia la, u-acupirim) casa cu cirmidz

§ anvilit (an-vi-lítŭ) adg anvilitã (an-vi-lí-tã), anvilits (an-vi-lítsĭ), anviliti/anvilite (an-vi-lí-ti) – (unã cu anvãlit)
ex: laptili easti anvilit (acupirit) cu distimelea

§ anviliri/anvilire (an-vi-lí-ri) sf anviliri (an-vi-lírĭ) – (unã cu anvãliri)

§ nvãlescu (nvã-lés-cu) (mi) vb IV nvãlii (nvã-líĭ), nvãleam (nvã-leámŭ), nvãlitã (nvã-lí-tã), nvãliri/nvãlire (nvã-lí-ri) – (unã cu anvãlescu)
ex: neaua nvãlea (acupirea) hoara ntreagã; nvãlea-ti ghini s-nu-arãtseshti; lã nvãlii casa
(expr: l-adrai citia) cã cura cãndu da ploaea

§ nvãlit (nvã-lítŭ) adg nvãlitã (nvã-lí-tã), nvãlits (nvã-lítsĭ), nvãliti/nvãlite (nvã-lí-ti) – (unã cu anvãlit)

§ nvãli-ri/nvãlire (nvã-lí-ri) sf nvãliri (nvã-lírĭ) – (unã cu anvãliri)

§ nvilescu (nvi-lés-cu) (mi) vb IV nvilii (nvi-líĭ), nvileam (nvi-leámŭ), nvilitã (nvi-lí-tã), nviliri/nvilire (nvi-lí-ri) – (unã cu anvãlescu)

§ nvilit (nvi-lítŭ) adg nvilitã (nvi-lí-tã), nvilits (nvi-lítsĭ), nviliti/nvilite (nvi-lí-ti) – (unã cu anvãlit)

§ nvili-ri/nvilire (nvi-lí-ri) sf nviliri (nvi-lírĭ) – (unã cu anvãliri)

§ anvãliturã (an-vã-li-tú-rã) sf anvãlituri (an-vã-li-túrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu si-anvãleashti tsiva; atsea cu cari si-anvileashti un lucru; nvãliturã, anvãliri, nvãliri, anviliri, nviliri, anvãrtiri, nvãrtiri, acupiriri; avilimintu, anvãlitoari, acupirãmintu, acupirãtoari
{ro: acţiunea de a înveli, de a acoperi; acoperământ}
{fr: action de couvrir; couverture}
{en: action of covering; cover}

§ nvãliturã (nvã-li-tú-rã) sf nvãlituri (nvã-li-túrĭ) – (unã cu anvãliturã)
ex: nvãliturli nji s-arupsirã

§ anvãlitoari/anvãlitoare (an-vã-li-tŭá-ri) sf anvãlitori (an-vã-li-tórĭ) – atsea cu cari si-anvileashti un lucru; nvãlitoari, anvãliturã, nvãliturã, avilimintu, acupirãmintu, acupirãtoari, bog
{ro: acoperământ}
{fr: couverture, housse}
{en: cover}

§ nvãlitoari/nvãlitoare (nvã-li-tŭá-ri) sf nvãlitori (nvã-li-tórĭ) – (unã cu anvãlitoari)

§ anvilimintu (an-vi-li-mín-tu) sn anviliminti/anviliminte (an-vi-li-mín-ti) – atsea cu cari si-anvi-leashti un lucru; anvãliturã, nvãliturã, anvãlitoari, nvilãtoari, acupirãmintu, acupirãtoari
{ro: acoperământ}
{fr: couverture, housse}
{en: cover}

§ avilimintu (a-vi-li-mín-tu) sn aviliminti/aviliminte (a-vi-li-mín-ti) – (unã cu anvilimintu)

§ dizvãlescu (diz-vã-lés-cu) (mi) vb IV dizvãlii (diz-vã-líĭ), dizvã-leam (diz-vã-leámŭ), dizvãlitã (diz-vã-lí-tã), dizvãliri/dizvãlire (diz-vã-lí-ri) – scot luguria cu cari easti-anvãlit (acupirit, anvãrtit) un lucru sh-lu-aspun ashi cum easti dealihea fãrã acupirãmintu; aflu sh-lu scot tu padi tra s-lu veadã tutã dunjaea, un lucru tsi eara ascumtu; dizvilescu, discoapir;
(expr:
1: mi dizvilescu di tsi ved i avdu = nj-yini-agunos, agnusescu di-atseali tsi ved i avdu;
2: mi dizvilescu = mi-aspun ashi cum hiu dealihea, nu cum mi veadi lumea;
3: hiu dizvãlit = hiu fãrã arshini)
{ro: dezveli, descoperi}
{fr: (se) dévoiler, (se) decouvrir}
{en: discover, unwrap}
ex: vrearea ntreagã-lj dizvãli; sh-dizvãli (sh-aspusi) inima la mini; vimtul nã dizvãli casa; tu scoluzmã, s-dizvãli
(expr: s-aspusi ashi cum eara dealihea); nã dizvilim
(expr: nã vinj-agnos) di tsi vidzum

§ dizvãlit (diz-vã-lítŭ) adg dizvãlitã (diz-vã-lí-tã), dizvãlits (diz-vã-lítsĭ), dizvãliti/dizvãlite (diz-vã-lí-ti) – tsi-lj s-ari scoasã acupirãmintul cu cari easti nvãlit (acupirit, anvãrtit) un lucru; dizvilit, discupirit
{ro: dezvelit, descoperit}
{fr: dévoilé, decouvert}
{en: discovered, unwrapped}
ex: casa dizvãlitã; ficiorlu doarmi dizvãlit (neacupirit); va-nj versu matsãli, ahãt hiu dizvãlitã
(expr: ahãntu-agnos ãnj yini) di voi; ari unã featã dizvãlitã
(expr: nearu-shinatã)

§ dizvãliri/dizvãlire (diz-vã-lí-ri) sf dizvãliri (diz-vã-lírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu s-dizvãleashti; dizviliri, discupiriri
{ro: acţiunea de a dezveli, de a descoperi}
{fr: action de (se) dévoiler, de (se) decouvrir}
{en: action of discovering, of unwraping}

§ dizvilescu (diz-vi-lés-cu) (mi) vb IV dizvilii (diz-vi-líĭ), dizvileam (diz-vi-leámŭ), dizvilitã (diz-vi-lí-tã), dizvili-ri/dizvilire (diz-vi-lí-ri) – (unã cu dizvãlescu)

§ dizvilit (diz-vi-lítŭ) adg dizvilitã (diz-vi-lí-tã), dizvilits (diz-vi-lítsĭ), dizvili-ti/dizvilite (diz-vi-lí-ti) – (unã cu dizvãlit)

§ dizviliri/dizvilire (diz-vi-lí-ri) sf dizviliri (diz-vi-lírĭ) – (unã cu dizvãliri)

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã ma multu/ptsãn

arudzinã

arudzinã (a-ru-dzí-nã) sf arudzinj (a-ru-dzínjĭ) – luguria murnã-aroshi tsi u-acatsã herlu (sh-lu-aroadi) dupã tsi sta niheamã chiro dizvilit tu nutii; rudzinã, azgurii, zgurã, zgurii, zgureauã; (fig: arudzinã = lugurii veaclji (lucru, minduiri, idei, etc.) tsi ari canda acãtsatã arudzinã pri ea)
{ro: rugină}
{fr: rouille}
{en: rust}
ex: arudzina aroadi herlu; hearili mãcati di arudzinã; vaslu acãtsã arudzinã (zgurii); bãneadzã tu veaclja arudzinã (fig: soea veaclji di banã)

§ rudzinã (ru-dzí-nã) sf rudzinj (ru-dzínjĭ) – (unã cu arudzinã)
ex: acãtsarã rudzinã hearili tu tsilar

§ arudzinedz (a-ru-dzi-nédzŭ) vb I arudzinai (a-ru-dzi-náĭ), arudzinam (a-ru-dzi-námŭ), arudzinatã (a-ru-dzi-ná-tã), arudzinari/arudzinare (a-ru-dzi-ná-ri) – acats arudzinã; mi umplu (mi-acoapir) di-arudzinã; rudzinedz, arudzinescu, rudzinescu, zgurghisescu, azgurghisescu; (fig: arudzinedz = mi nvicljedz, aushescu, etc.)
{ro: rugini}
{fr: rouiller}
{en: rust}
ex: si-arudzinã vaslu; aushii, lãili armi nj-arudzinarã

§ arudzinat (a-ru-dzi-nátŭ) adg arudzinatã (a-ru-dzi-ná-tã), arudzinats (a-ru-dzi-nátsĭ), arudzinati/arudzinate (a-ru-dzi-ná-ti) – (her, lucru, etc.) tsi ari acãtsatã arudzinã pri el; tsi easti mplin di-arudzinã; rudzinat, arudzinit, rudzinit, zgurghisit, azgurghisit, arudzinos, rudzinos; (fig: arudzinat = veclju, aros, mãcat, etc.)
{ro: ruginit}
{fr: rouillé}
{en: rusted}
ex: az cordzã arudzinati (zgurghisiti) ma shed pri stizma goalã; pri-atsel cheptu-arudzinat (veclju, aushit)

§ arudzinari/arudzinare (a-ru-dzi-ná-ri) sf arudzinãri (a-ru-dzi-nắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu tsiva arudzineadzã; rudzinari, arudziniri, rudziniri, zgurghisiri, azgurghi-siri
{ro: acţiunea de a rugini; ruginire}
{fr: action de rouiller}
{en: action of rusting}

§ arudzinos (a-ru-dzi-nósŭ) adg arudzinoasã (a-ru-dzi-nŭá-sã), arudzinosh (a-ru-dzi-nóshĭ), arudzinoasi/aru-dzinoase (a-ru-dzi-nŭá-si) – tsi easti cu-arudzinã pri el; tsi ari acãtsatã arudzinã; rudzinos, arudzinat, rudzinat, arudzinit, rudzinit, zgurghisit, azgurghisit; (fig: arudzinos = veclju, aros, mãcat, etc.)

{ro: ruginos}
{fr: rouillé}
{en: rusted}
ex: penurã arudzinoasã (arudzinatã, cu-arudzinã pri ea)

§ rudzinedz (ru-dzi-nédzŭ) vb I rudzinai (ru-dzi-náĭ), rudzinam (ru-dzi-námŭ), rudzinatã (ru-dzi-ná-tã), rudzinari/rudzinare (ru-dzi-ná-ri) – (unã cu arudzinedz)

§ rudzinat (ru-dzi-nátŭ) adg rudzinatã (ru-dzi-ná-tã), rudzinats (ru-dzi-nátsĭ), rudzinati/rudzinate (ru-dzi-ná-ti) – (unã cu arudzinat)

§ rudzinari/rudzinare (ru-dzi-ná-ri) sf rudzinãri (ru-dzi-nắrĭ) – (unã cu arudzinari)

§ rudzinos (ru-dzi-nósŭ) adg rudzinoasã (ru-dzi-nŭá-sã), rudzinosh (ru-dzi-nóshĭ), rudzinoasi/rudzinoase (ru-dzi-nŭá-si) – (unã cu arudzinos)

§ arudzinescu (a-ru-dzi-nés-cu) vb IV arudzinii (a-ru-dzi-níĭ), arudzineam (a-ru-dzi-neámŭ), arudzinitã (a-ru-dzi-ní-tã), arudziniri/arudzinire (a-ru-dzi-ní-ri) – (unã cu arudzinedz)
ex: aushii, lãili armi nj-arudzinirã; easti om arudzinit (fig: veclju, aushit, nu poati s-facã multi lucri)

§ arudzinit (a-ru-dzi-nítŭ) adg arudzinitã (a-ru-dzi-ní-tã), arudzinits (a-ru-dzi-nítsĭ), arudzini-ti/arudzinite (a-ru-dzi-ní-ti) – (unã cu arudzinat)
ex: easti om arudzinit (fig: veclju, aushit, nu poati s-facã multi lucri)

§ arudziniri/arudzinire (a-ru-dzi-ní-ri) sf arudziniri (a-ru-dzi-nírĭ) – (unã cu arudzinari)

§ rudzinescu (ru-dzi-nés-cu) vb IV rudzinii (ru-dzi-níĭ), rudzineam (ru-dzi-neámŭ), rudzinitã (ru-dzi-ní-tã), rudziniri/rudzinire (ru-dzi-ní-ri) – (unã cu arudzinedz)
ex: rudzinirã tãcãnjli di cãndu nu li-am scoasã

§ rudzinit (ru-dzi-nítŭ) adg rudzinitã (ru-dzi-ní-tã), rudzinits (ru-dzi-nítsĭ), rudzini-ti/rudzinite (ru-dzi-ní-ti) – (unã cu arudzinat)
ex: tu tigani rudzinitã; om rudzinit (fig: veclju, cu hui veclji)

§ rudzini-ri/rudzinire (ru-dzi-ní-ri) sf rudziniri (ru-dzi-nírĭ) – (unã cu arudzinari)

§ disrudzinescu (dis-ru-dzi-nés-cu) vb IV disrudzinii (dis-ru-dzi-níĭ), disrudzineam (dis-ru-dzi-neámŭ), dis-rudzinitã (dis-ru-dzi-ní-tã), disrudziniri/disrudzinire (dis-ru-dzi-ní-ri) – scot arudzina tsi s-aflã adunatã pi-un lucru; fac s-fugã arudzina di pi-un lucru zgurghisit
{ro: scoate rugina}
{fr: enlever la rouille}
{en: take off the rust}
ex: fricai tufechea cu untulemnu tra si s-disrudzineascã (s-lji fugã-arudzina)

§ disrudzinit (dis-ru-dzi-nítŭ) adg disrudzinitã (dis-ru-dzi-ní-tã), disrudzinits (dis-ru-dzi-nítsĭ), disrudziniti/disrudzinite (dis-ru-dzi-ní-ti) – tsi-lj s-ari scoasã arudzina
{ro: căruia i s-a scos rugina}
{fr: à qui on a enlevé la rouille}
{en: with the rust taken off}

§ disrudzini-ri/disrudzinire (dis-ru-dzi-ní-ri) sf disrudziniri (dis-ru-dzi-nírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu un lucru-arudzinit s-disrudzineshti
{ro: acţiunea de a scoate rugina}
{fr: action d’enlever la rouille}
{en: action of taking off the rust}

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã ma multu/ptsãn

astup

astup (as-tupŭ) (mi) vb I astupai (as-tu-páĭ), astupam (as-tu-pámŭ), astupatã (as-tu-pá-tã), astupari/astupare (as-tu-pá-ri) – bag un lucru pristi (tu) unã guvã dishcljisã tra s-nu poatã s-treacã tsiva prit nãsã; acoapir unã dishcljidzãturã tra s-nu s-veadã (tra s-nu treacã tsiva); bag un dop tu-unã gurã di botsã; umplu cu lucri un sulinar di nu poati s-treacã tsiva prit el; ncljid, acoapir, etc.; (fig:
1: mi-astup; nj-u-astup = (i) mi ndop cu mãcari; (ii) nj-u ncljid gura, nu voi sã zburãscu; (iii) mãc tsiva tsi va mi facã s-nu pot s-es nafoarã, tsi va-nj da capsi; (iv) mi-acoapir; sã ncljidi, s-acoapirã tserlu cu niori; (v) mi cher, ascapit dupã unã dzeanã; expr:
2: astup multi guvi; am multi guvi tr-astupari = fac multi lucri tsi vrea fãtseari; am multi lucri tsi lipseashti s-li fac;
3: nj-astup urecljili = nu voi s-avdu tsiva di-atseali tsi-nj si spun)
{ro: astupa}
{fr: boucher}
{en: plug}
ex: astupã (u ncljisi) guva cu tsiva; sh-astupã nãrli sh-nu adilje dip; astuparã (lu-acupirirã) putslu; s-astupã avlachilu shi moara lucreadzã diznou; astupã botsa (bagã-lj doplu); s-astupã sulinarlu di la casã; s-astupats chipurli-a caljlor (s-bãgats tsiva tu chipuri tra s-nu-asunã); vai astuchi (va ncljidz) gura-a lumiljei?; lu-astupa (fig: lu ndupa) mash cu zahari; nu lã ncãpea sãmarili di carnea tsi avea astupatã (fig: di cãt s-avea ndupatã, di cãti-avea mãcatã); lj-u-astupã (fig: si ndoapã, li ndeasã, mãcã multã), nu s-agioacã; lj-astupai ali gãscã misur (fig: lj-bãgai cu zorea misur prit grumadz); cu pãradzlj-aeshti astupai multi guvi
(expr: feci multi lucri tsi lipsea fãtseari); astupã-ti! (fig: acoapirã-ti!); dzã-lj si sh-astupã gura
(expr: s-tacã, si shi ncljidã gura); s-astupã (fig: s-chiru, ascãpitã) apoea dupã dzeanã

§ astupat (as-tu-pátŭ) adg astupatã (as-tu-pá-tã), astupats (as-tu-pátsĭ), astupati/astupate (as-tu-pá-ti) – tsi s-ari ncljisã tra s-nu-alasã tsiva s-treacã; tsi-lj s-ari bãgatã un dop; ncljis, acupirit
{ro: astupat}
{fr: bouché}
{en: plugged}
ex: ari nãrli astupati (umpluti cu mixi); c-avea mãcatã tsi nu lipsea, easti multu astupat (nu poati s-easã nafoarã, sã-sh facã apa-atsea groasã, si s-cacã); nu puteam s-ishim cã nã eara usha astupatã (ncljisã); tserlu easti astupat (acupirit, mplin di niori)

§ astupari/astupare (as-tu-pá-ri) sf astupãri (as-tu-pắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu s-astupã tsiva; ncljideari, acupiriri, etc.

{ro: acţiunea de a astupa; astupare}
{fr: action de boucher}
{en: action of plugging}

§ neastupat (neas-tu-pátŭ) adg neastupatã (neas-tu-pá-tã), neastupats (neas-tu-pátsĭ), neastupati/neastupate (neas-tu-pá-ti) – tsi nu s-ari ncljisã tra s-nu-alasã tsiva s-treacã; tsi nu-lj s-ari bãgatã un dop; nincljis, neacupirit
{ro: neastupat}
{fr: qui n’est pas bouché}
{en: which is not plugged}

§ neastupari/neastupare (neas-tu-pá-ri) sf neas-tupãri (neas-tu-pắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu nu s-astupã tsiva; nincljideari, neacupiriri, etc.
{ro: acţiunea de a nu astupa; neastupare}
{fr: action de ne pas boucher}
{en: action of not plugging}

§ astupãturã (as-tu-pã-tú-rã) sf astupãturi (as-tu-pã-túrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu s-astupã tsiva; loclu iu easti astupatã unã guvã (gurã, dishcljidzãturã, etc.); astupari
{ro: astupătură}
{fr: bouchage}
{en: plugging}

§ astupãtoari/astupãtoare (as-tu-pã-tŭá-ri) sf astupãtori (as-tu-pã-tórĭ) – lucrul (dop, peaticã, gumolj di carti, etc.) cu cari s-astupã unã guvã (gurã, dishcljidzãturã, etc.); stupãtoari, stuputor, dop, stupunã, stupumã
{ro: dop}
{fr: bouchon}
{en: plug}
ex: chirdui astupãtoarea (doplu)

§ stupãtoari/stupãtoare (stu-pã-tŭá-ri) sf stupãtori (stu-pã-tórĭ) – (unã cu astupãtoari)

§ stuputor (stu-pu-tórŭ) sn stuputoari/stuputoare (stu-pu-tŭá-ri) – (unã cu astupãtoari)

§ stupumã (stú-pu-mã) sf stupumi/stupume (stú-pu-mi) – (unã cu astupãtoari)

§ stupunã (stú-pu-nã) sf stupuni/stupune (stú-pu-ni) – (unã cu astupãtoari)

§ distup (dis-tupŭ) (mi) vb I distupai (dis-tu-páĭ), distupam (dis-tu-pámŭ), distupatã (dis-tu-pá-tã), distupari/distupare (dis-tu-pá-ri) – scot atsea (dop, cep, cãpachi, etc.) cu cari easti astupatã guva di la un lucru (botsã, buti, vas, tengiri, etc.); scot lucrili tsi-astupã un sulinar; fac unã guvã tu-un lucru tra s-alas s-easã dit el (s-curã nafoarã) atsea tsi s-aflã ncljisã nuntru; disfac, dishcljid, dizvilescu, etc.;
(expr:
1: nj-distup urecljili = caftu s-avdu tsi si zburashti;
2: nj-distup gura = nchisescu sã zburãscu, di-aclo iu nu-nj dzãtseam un zbor)
{ro: destupa, deschide}
{fr: déboucher, défoncer}
{en: uncork, open, unplug}
ex: distupats (scutets doplu, dishcljidets) tuti botsli di yin; tora distupã (scoati doplu, dishcljidi) lãyinlu cu untulemnu; s-trapsi azvarna-azvarna, distupã butea shi ea s-guli; distupã (scoati tsi au bãgati tra s-nu-asunã) chiprili; lj-si distuparã urecljili
(expr: nchisi s-avdã) sh-gura
(expr: nchisi sã zburascã)

§ distupat (dis-tu-pátŭ) adg distupatã (dis-tu-pá-tã), distupats (dis-tu-pátsĭ), distupati/distupate (dis-tu-pá-ti) – tsi-lj s-ari scoasã atsea cu cari easti astupatã guva di la un lucru; tsi-lj s-ari faptã unã guvã tra s-alasã s-easã (s-curã nafoarã) atsea tsi s-aflã ncljisã tu-un lucru; tsi fu gulit di lucrili tsi astupa un sulinar; disfaptu, dishcljis, dizvilit, etc.
{ro: destupat}
{fr: débouché, défoncé}
{en: uncorked, opened, unplugged}
ex: shidea fãrã arshini, distupatã (dizvilitã)

§ dis-tupari/distupare (dis-tu-pá-ri) sf distupãri (dis-tu-pắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu s-distupã tsiva; disfãtseari, disfatsiri, dishcljideari, dishcljidiri, dizviliri, etc.
{ro: acţiunea de a destupa, de a deschide; destupare}
{fr: action de déboucher, de défoncer}
{en: action of uncorking, of opening, of unplugging}

§ nidistupat (ni-dis-tu-pátŭ) adg nidistupatã (ni-dis-tu-pá-tã), nidistupats (ni-dis-tu-pátsĭ), nidistupati/nidistupate (ni-dis-tu-pá-ti) – tsi nu easti distupat; tsi easti nica astupat
{ro: destupat}
{fr: débouché, défoncé}
{en: uncorked, unopened, unplugged}
ex: bujanili nidistupati (nidishcljisi)

§ nidistupari/nidistupare (ni-dis-tu-pá-ri) sf nidistupãri (ni-dis-tu-pắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu nu s-distupã tsiva
{ro: acţiunea de a nu destupa, de a nu deschide; nedestupare}
{fr: action de ne pas déboucher, de ne pas défoncer}
{en: action of not uncorking, of not opening, of not unplugging}

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã ma multu/ptsãn

disvilit

disvilit (dis-vi-lítŭ) adg disvilitã (dis-vi-lí-tã), disvilits (dis-vi-lítsĭ), disviliti/disvilite (dis-vi-lí-ti) – scriari neaprucheatã tu-aestu dictsiunar; vedz dizvilit

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã

pãrjalã

pãrjalã (pãr-jĭá-lã) sf pãrjelj (pãr-jĭéljĭ) –
1: urma tsi-armãni pri (atsea tsi ari) un lucru (carni, cheali, per, etc.) dupã tsi s-ari arsã niheamã (pisuprã), di-aradã pri pirã;
2: cãldurã mari, dugoari, dã-goari, flogã, cãroari, curoari; (fig: pãrjalã = loc multu caldu cã-l veadi (ardi) soarili tut chirolu)
{ro: căldură, arşiţă; pârlire, arsură la soare}
{fr: chaleur vive; arsure légère, hâle, coup de soleil}
{en: intense heat; light burn, sunburn}
ex: si s-tucheascã tu pãrjalã (cãroari); lilicili vãtãmati di pãrjalã; am pãrjalã mari n cap-nji; ayinja tu pãrjalã (fig: u ardi soarili multi oari di chiro n dzuã)

§ pãrjescu (pãr-jĭés-cu) (mi) vb IV pãrjii (pãr-jíĭ), pãrjam (pãr-jĭámŭ), pãrjitã (pãr-jí-tã), pãrjiri/pãrjire (pãr-jí-ri) – fac si s-ardã lishor fatsa-a unui lucru; nj-ardu (fatsa i truplu) cãndu stau dizvilit multu chiro tu soari; ardu lishor perlji di pi un trup (unã fatsã); pãrlescu, pãrjilescu, cãpsãlsescu, ghimtuescu
{ro: pârli, arde la soare}
{fr: hâler; raréfier (en parlant des poils)}
{en: singe, burn lightly, sunburn}

§ pãrjit (pãr-jítŭ) adg pãrjitã (pãr-jí-tã), pãrjits (pãr-jítsĭ), pãrjiti/pãrjite (pãr-jí-ti) – arsu lishor prisuprã; (cu chealea) arsã di soari, cu perlji di pi trup arshi niheamã; pãrlit, pãrjilit, cãpsãlsit, ghimtuit
{ro: pârlit, ars la soare}
{fr: hâlé; raréfié (en parlant des poils)}
{en: burned slightly, sunburned}
ex: caprã pãrjitã (arsã di/la soari, la foc)

§ pãrjiri/pãrjire (pãr-jí-ri) sf pãrjiri (pãr-jírĭ) – ardeari prisuprã a unui lucru; ardeari la soari, pãrliri, pãrjiliri, cãpsãlsiri, ghimtuiri
{ro: acţiunea de a pârli, de a rarefia părul, de a bronza la soare; pârlire, rarefiere a părului, bronzare la soare}
{fr: action de faire hâler (raréfier les poils)}
{en: action of burning slightly, of sunburning}

§ pãrlescu2 (pãr-lés-cu) vb IV pãrlii (pãr-líĭ), pãrleam (pãr-leámŭ), pãrlitã (pãr-lí-tã), pãrliri/pãrlire (pãr-lí-ri) – (unã cu pãrjescu)

§ pãrlit2 (pãr-lítŭ) adg pãrlitã (pãr-lí-tã), pãrlits (pãr-lítsĭ), pãrliti/pãrlite (pãr-lí-ti) – (unã cu pãrjit)

§ pãrliri2/pãrlire (pãr-lí-ri) sf pãrliri (pãr-lírĭ) – (unã cu pãrjiri)

§ pãrjilescu (pãr-ji-lés-cu) (mi) vb IV pãrjilii (pãr-ji-líĭ), pãrjileam (pãr-ji-leámŭ), pãrjilitã (pãr-ji-lí-tã), pãrjiliri/pãrjilire (pãr-ji-lí-ri) – bag carni (oauã, pãni, etc.) pri (pira di) foc tra si s-frigã (multi ori tu grãsimi); frig, pãrjescu, tsigãrsescu, tigãnsescu
{ro: prăji}
{fr: griller à feu vif, chauffer}
{en: fry}
ex: pãrjilea-nj pãnea; vã pãrjilits (ardets) la soari

§ pãrjilit (pãr-ji-lítŭ) adg pãrjilitã (pãr-ji-lí-tã), pãrjilits (pãr-ji-lítsĭ), pãrjiliti/pãrjilite (pãr-ji-lí-te) – friptu, pãrjit, tsigãrsit, tigãnsit
{ro: prăjit}
{fr: grillé à feu vif, chauffé}
{en: fried}
ex: pãrjilit (pãrjit, arsu) di vearã-i loclu; mãcãm cu cash pãni pãrjilitã; easti pãrjilitã di-ahãtã nivolji

§ pãrjiliri/pãrjilire (pãr-ji-lí-ri) sf pãrjiliri (pãr-ji-lírĭ) – atsea tsi fatsi un cãndu pãrjileashti (fridzi, tsigãrseashti, etc.); fridzeari, pãrjiri, tsigãrsiri, tigãnsiri
{ro: acţiunea de a prăji; prăjire}
{fr: action de griller à feu vif, de chauffer}
{en: action of frying}

§ pãrjãlescu (pãr-jĭã-lés-cu) (mi) vb IV pãrjãlii (pãr-jĭã-líĭ), pãrjãleam (pãr-jĭã-leámŭ), pãrjãlitã (pãr-jĭã-lí-tã), pãrjãli-ri/pãrjãlire (pãr-jĭã-lí-ri) – (unã cu pãrjilescu)
ex: lji si pãrjãleashti chealea (lji s-ardi tu soari i la pira-a foclui); nj-pãrjãlii mãna

§ pãrjãlit (pãr-jĭã-lítŭ) adg pãrjãlitã (pãr-jĭã-lí-tã), pãrjãlits (pãr-jĭã-lítsĭ), pãrjãliti/pãrjãlite (pãr-jĭã-lí-te) – (unã cu pãrjilit)

§ pãrjãliri/pãrjãlire (pãr-jĭã-lí-ri) sf pãrjãliri (pãr-jĭã-lírĭ) – (unã cu pãrjiliri)

§ pirpilescu (pir-pi-lés-cu) (mi) vb IV pirpilii (pir-pi-líĭ), pirpileam (pir-pi-leámŭ), pirpilitã (pir-pi-lí-tã), pirpili-ri/pirpilire (pir-pi-lí-ri) – (unã cu pãrjescu)
ex: pãrpilea-li niheamã, ma s-nu li ardzã

§ pirpilit (pir-pi-lítŭ) adg pirpilitã (pir-pi-lí-tã), pirpilits (pir-pi-lítsĭ), pirpiliti/pirpilite (pir-pi-lí-ti) – (unã cu pãrjit)

§ pirpiliri/pirpilire (pir-pi-lí-ri) sf pirpiliri (pir-pi-lírĭ) – (unã cu pãrjiri)

§ mpirpilescu (mpir-pi-lés-cu) (mi) vb IV mpirpilii (mpir-pi-líĭ), mpirpileam (mpir-pi-leámŭ), mpirpilitã (mpir-pi-lí-tã), mpirpiliri/mpirpilire (mpir-pi-lí-ri) – (unã cu pãrjescu)
ex: featsim foc di palji, tra si mpirpilim porcul; nji mpirpilish mustatsa

§ mpirpilit (mpir-pi-lítŭ) adg mpirpilitã (mpir-pi-lí-tã), mpirpilits (mpir-pi-lítsĭ), mpirpiliti/mpirpilite (mpir-pi-lí-ti) – (unã cu pãrjit)

§ mpirpiliri/mpirpilire (mpir-pi-lí-ri) sf mpirpiliri (mpir-pi-lírĭ) – (unã cu pãrjiri)

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã ma multu/ptsãn

zãvon

zãvon (zã-vónŭ) sf zãvoani/zãvoane (zã-vŭá-ni) shi zãvonuri (zã-vó-nurĭ) – cumatã di pãndzã (multi ori adratã di mitasi suptsãri prit cari treatsi lunjina shi s-veadi ghini prit ea) cu cari multi ori nveasta noauã sh-acoapirã fatsa; zvon, sãvon, vel, velã, ciumberi, schepi
{ro: voal de mireasă; văl}
{fr: voile de nouvelle mariée}
{en: bride veil}
ex: tora ma-lj bãga zãvonlu, a nveastãljei atsea naua; nveasta cu zãvonlu pi fatsã; ca un zãvon lai; tsãsea zãvon di yisi; zãvon di vreari sh-di lunjinã; tu zãvoani va ti tsingã; vãrã nveastã di sum zãvon, lu ntribã; tsi-nj arãpu nveasta, cãnili, di sum zãvon?; sh-tini troarã cu zãvonlu pi fatsã, nchisish sã zburãshti shi agrã s-ti portsã?

§ zvon (zvónŭ) sf zvoani/zvoane (zvŭá-ni) shi zvonuri (zvó-nurĭ) – (unã cu zãvon)
ex: ãlj greashti shi nveasta di sum zvon; nj-arãpu nveastã di sum zvon; zvon albu u-anvãlea; un mistiryiu lishor s-alãsã ca un zvon (zãvon, vel)

§ sãvon (sã-vónŭ) sf sãvoani/sãvoane (sã-vŭá-ni) shi sãvonuri (sã-vó-nurĭ) – (unã cu zãvon)

§ zãvunsescu (zã-vun-sés-cu) (mi) vb IV zãvunsii (zã-vun-síĭ), zãvunseam (zã-vun-seámŭ), zãvunsitã (zã-vun-sí-tã), zãvunsiri/zãvunsire (zã-vun-sí-ri) – (nj-)acoapir fatsa cu zãvonlu; bag zãvonlu sh-lj-acoapir fatsa-a nveastãljei atsea nauã; zãvunescu, nzãvon, nzãvunedz
{ro: acoperi faţa (miresei) cu voalul}
{fr: (se) voiler la face (de la mariée)}
{en: veil one’s (bride’s) face}

§ zãvunsit (zã-vun-sítŭ) adg zãvunsitã (zã-vun-sí-tã), zãvunsits (zã-vun-sítsĭ), zãvunsiti/zãvunsite (zã-vun-sí-ti) – tsi sh-ari acupiritã fatsa cu zãvonlu; zãvunit, nzãvunat
{ro: voalat}
{fr: voilé}
{en: veiled}

§ zãvunsiri/zãvunsire (zã-vun-sí-ri) sf zãvunsiri (zã-vun-sírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva si zãvunseashti; zãvuniri, nzãvunari
{ro: acţiunea de a acoperi faţa cu voalul}
{fr: action de (se) voiler la face}
{en: action of veiling one’s face}

§ zãvunescu (zã-vu-nés-cu) (mi) vb IV zãvunii (zã-vu-níĭ), zãvuneam (zã-vu-neámŭ), zãvunitã (zã-vu-ní-tã), zãvuniri/zãvunire (zã-vu-ní-ri) – (unã cu zãvunsescu)
ex: nu s-zãvuneashti tu-andaua curunã; fãrtatslji zãvunescu nveasta-atsea naua, ashi easti adetea

§ zãvunit (zã-vu-nítŭ) adg zãvunitã (zã-vu-ní-tã), zãvunits (zã-vu-nítsĭ), zãvuniti/zãvunite (zã-vu-ní-ti) – (unã cu zãvunsit)

§ zãvuniri/zãvunire (zã-vu-ní-ri) sf zãvuniri (zã-vu-nírĭ) – (unã cu zãvunsiri)

§ nzãvon (nzã-vónŭ) (mi) vb I nzãvunai (nzã-vu-náĭ), nzãvunam (nzã-vu-námŭ), nzãvunatã (nzã-vu-ná-tã), nzãvunari/nzãvunare (nzã-vu-ná-ri) – (unã cu zãvun-sescu)
ex: tu-aushatic eara adetea ca s-u nzãvoanã nveasta-atsea naua (s-lj-acoapirã fatsa cu zãvonlu); nu mi nzãvon (nu-nj bag zãvonlu pi fatsã)

§ nzãvunedz (nzã-vu-nédzŭ) (mi) vb I nzãvunai (nzã-vu-náĭ), nzãvunam (nzã-vu-námŭ), nzãvunatã (nzã-vu-ná-tã), nzãvunari/nzãvunare (nzã-vu-ná-ri) – (unã cu zãvunsescu)

§ nzãvunat (nzã-vu-nátŭ) adg nzãvunatã (nzã-vu-ná-tã), nzãvunats (nzã-vu-nátsĭ), nzãvunati/nzãvunate (nzã-vu-ná-ti) – (unã cu zãvunsit)

§ nzãvunari/nzãvunare (nzã-vu-ná-ri) sf nzãvunãri (nzã-vu-nắrĭ) – (unã cu zãvunsiri)

§ diszãvon (dis-zã-vónŭ) (mi) vb I diszãvunai (dis-zã-vu-náĭ), diszãvunam (dis-zã-vu-námŭ), diszãvunatã (dis-zã-vu-ná-tã), diszãvunari/dis-zãvunare (dis-zã-vu-ná-ri) – scot zãvonlu di pi fatsã (a unei tur-calã); dizvãlescu fatsa-a nveastãljei atsea nauã di zãvonlu tsi-l poartã
{ro: descoperi faţa (unei femei musulmane, a miresei, etc.) de voal}
{fr: enlever le voile (d’une musulmane, de la mariée, etc.)}
{en: unveil the face (of a moslem woman, of a bride, etc.)}

§ diszãvunat (dis-zã-vu-nátŭ) adg diszãvunatã (dis-zã-vu-ná-tã), diszãvunats (dis-zã-vu-nátsĭ), diszãvunati/diszãvunate (dis-zã-vu-ná-ti) – tsi sh-ari dizvilitã fatsa di zãvon
{ro: cu faţa descoperită de voal}
{fr: avec le voile enlevé}
{en: (face) unveiled}

§ diszãvunari/diszãvunare (dis-zã-vu-ná-ri) sf diszãvunãri (dis-zã-vu-nắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva s-diszãvuneadzã
{ro: acţiunea de a descoperi faţa (de voal)}
{fr: action d’enlever le voile}
{en: action of unveiling}

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã ma multu/ptsãn

zgurii/zgurie

zgurii/zgurie (zgu-rí-i) sf zgurii (zgu-ríĭ) – luguria murnã-aroshi tsi u-acatsã herlu (sh-lu-aroadi) dupã tsi sta niheamã chiro dizvilit tu nutii; azgurii, zgurã, zgureauã, nzgurii, arudzinã, rudzinã; (fig: zgurii = lugurii veaclji (lucru, minduiri, idei, etc.) tsi ari canda acãtsatã arudzinã pri ea; cuprii)
{ro: rugină}
{fr: rouille}
{en: rust}
ex: zguria (arudzina) mãcã sh-her; scoasi trei lupãts di zgurii (fig: lucri veclji, arudzinati; cuprii) dit tsilar

§ azgurii/azgurie (az-gu-rí-i) sf azgurii (az-gu-ríĭ) – (unã cu zgurii)
ex: azguria mãcã, talji sh-herlu

§ zgureauã (zgu-reá-ŭã) sf zgurei (zgu-réĭ) – (unã cu zgurii)

§ zgurã1 (zgú-rã) sf zguri/zgure (zgú-ri) – (unã cu zgurii)

§ nzgurii/nzgurie (nzgu-rí-i) sf nzgurii (nzgu-ríĭ) – (unã cu zgurii)
ex: multã nzgurii scosh dit sobã

§ zguros1 (zgu-rósŭ) adg zguroasã (zgu-rŭá-sã), zgurosh (zgu-róshĭ), zguroasi/zguroase (zgu-rŭá-si) – mplin di zgurii; tsi easti cu-arudzinã pri el; tsi ari acãtsatã arudzinã; tsi easti acupirit di-arudzinã; zgurghisit, azgurghisit, arudzinos, rudzinos, arudzinat, rudzinat, arudzinit, rudzinit
{ro: ruginos}
{fr: rouillé}
{en: rusted}
ex: cãzãnjli li ari zguroasi, cai shtii di cãndu nu suntu lati

§ zgurghisescu (zgur-ghi-sés-cu) (mi) vb IV zgurghisii (zgur-ghi-síĭ), zgurghiseam (zgur-ghi-seámŭ), zgurghisitã (zgur-ghi-sí-tã), zgurghisi-ri/zgurghisire (zgur-ghi-sí-ri) – acats zgurii; mi umplu (mi-acoapir) di zgurii; azgurghisescu, arudzinedz, rudzinedz, arudzinescu, rudzinescu; (fig: zgurghisescu = mi nvicljedz, aushescu, etc.)
{ro: rugini}
{fr: rouiller}
{en: rust}
ex: hearili zgurghisirã (arudzinirã)

§ zgurghisit (zgur-ghi-sítŭ) adg zgurghisitã (zgur-ghi-sí-tã), zgurghisits (zgur-ghi-sítsĭ), zgurghisiti/zgurghisite (zgur-ghi-sí-ti) – (her, lucru, etc.) tsi ari acãtsatã zgurii pri el; tsi easti mplin di zgurii; azgurghisit, arudzinat, rudzinat, arudzinit, rudzinit, arudzinos, rudzinos; (fig: zgurghisit = veclju, aush, aros, mãcat, ninvitsat, nidus la sculii, etc.)

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã ma multu/ptsãn