aleg1 (a-légŭ) (mi) vb III shi II alepshu (a-lép-shĭu), alidzeam (a-li-dzeámŭ), aleaptã (a-leáp-tã) shi aleapsã (a-leáp-sã), aleadziri/aleadzire (a-leá-dzi-ri) shi alidzeari/alidzeare (a-li-dzeá-ri) –
1: l-ljau un lucru (lu-aspun, ãl scot, ãl bag di-unã parti, etc.) cã mi-arãseashti ma multu (cã easti altã soi, cã easti ahoryea) di alanti lucri;
2: di tuts oaminjlji tsi da votlu (psiflu) (tsi vuteadzã, tsi psifisescu la unã “aleadziri”), ma multsãlj suntu di pãrearea ca un (tsi easti lugursit ma bunlu) s-hibã atsel cari sã-lj pãristiseascã la chivernisi (stat, pulitii, etc.) tu lucrili tsi suntu trã fãtseari;
(expr:
1: mi-aleg (di altsã) = mi-aspun ahoryea di-alantsã (altã soi, ma bunlu, ma mushatlu, ma cumintili, etc.); mi-aspun s-hiu altã soi (di altsã); nu nj-u-aduc cu…;
2: mi-aleg cu aestu lucru = di tuti lucrili tsi-aveam trã alidzeari armash cu aestu lucru;
3: altã nu mi-aleadzi = nu-am altutsiva trã fãtseari dicãt…;
4: aleg hiri (lucri) mintiti = li dizmeastic, li disfac, li dizleg;
5: mardzinea aleadzi = va videm tu soni tsi va si s-facã, tsi apofasi va s-lom)
{ro: alege; (se) diferenţia}
{fr: choisir; élire; (se) distinguer, (se) différencier}
{en: select; elect; distinguish}
ex: cum aledz, acshi culedz; cãti-aleapsim (lom ca ma bunili), li hãrzim; alepshu (u loai cã mi-arisi; icã dghivãsii) unã carti; aushlu s-aleapsi
(expr: armasi) cu alãga-rea; va lu-alidzem (ma multsãlj di noi aspunem cu votlu (psiflu) cã-l lugursim ma bunlu shi-l bãgãm s-hibã) ma marli; lu-aleapsirã cogeabash; adzã easti anlu di cãndu lu-aleapsirã epitrop; stãmãna-aestã s-aleadzi (s-lja apofasea) s-njirdzem la mãnãstir; di soatsãli tuti, tini ti-alidzeai
(expr: ti-aspuneai ahoryea); armãnlu aleadzi; nu mi-aleg
(expr: nu hiu altã soi) di tini; adarã un san la u favru di nu s-alidzea di
(expr: nu puteai s-dzãts cã easti altã soi di, eara dip unã soi cu) sanlu-a aushlui; di tuts el s-aleapsi
(expr: ishi tu padi, s-vidzu ma bunlu, ma gionili) la bãtichii; aleadzi
(expr: diz-measticã) chedinlu aestu cã s-minti; stai s-aleadzim
(expr: s-lu dizligãm) lucrul
§ aleptu1 (a-lép-tu) adg aleaptã (a-leáp-tã), aleptsã (a-lép-tsã), aleapti/aleapte (a-leáp-ti) –1: tsi easti loat (aspus, scos, bãgat di-unã parti) cã easti arãsit ma multu;
2: tsi ari aprucheatã (ãlj si deadirã, ari loatã, la unã aleadziri) ma multili voturi; alepsu; (fig:
1: aleptu = (i) tsi easti altã soi dicãt alantsã; (ii) lucrul cu cari ari armasã cariva (di tuti alanti lucri tsi putea s-li aibã); (iii) (ficior) tsi easti gioni, zveltu sh-mushat; expr:
2: gioni aleptu; aleptul aleptsãlor = ficior multu mushat sh-gioni, aspus di-aradã tu pirmithi ca hilj di-amirã)
{ro: ales; diferenţiat}
{fr: choisi; élu; distingué, beau, différencié}
{en: selected; elected; distinguished}
ex: nj-am un frati gioni, cap di fur aleptu; aleptul a aleptsãlor; aleptsãlj (fig: zveltsãlj, mushatslji) giunari vor niveastã; io featã hiu sh-nu plãngu sh-tini gioni aleptu
(expr: gioni dit pãrmiti, mushat shi zveltu) sh-vershi lãcrinj?
§ alepsu1 (a-lép-su) adg aleapsã (a-leáp-sã), alepshi (a-lép-shi), aleapsi/aleapse (a-leáp-si) – (unã cu aleptu1)
§ aleadziri1/aleadzire (a-leá-dzi-ri) sf aleadziri (a-leá-dzirĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu s-aleadzi tsiva i cariva; alidzeari
{ro: acţiunea de a alege; de a (se) diferenţia; alegere}
{fr: action de choisir; d’élire; de (se) distinguer, de (se) différencier; selection, élection}
{en: action of selecting; of electing; of distinguishing; selection, election}
§ alidzeari1/ali-dzeare (a-li-dzeá-ri) sf alidzeri (a-li-dzérĭ) – (unã cu aleadziri1)
§ prialeg (pri-a-légŭ) (mi) vb III shi II prialepshu (pri-a-lép-shĭu), prialidzeam (pri-a-li-dzeámŭ), prialeaptã (pri-a-leáp-tã), pri-aleadziri/prialeadzire (pri-a-leá-dzi-ri) shi prialidzeari/prialidzeare (pri-a-li-dzeá-ri) – multu aleg (ma multu dicãt lipseashti); paraleg
{ro: prea alege}
{fr: trop choisir}
{en: select too much}
§ pri-aleptu (pri-a-lép-tu) adg prialeaptã (pri-a-leáp-tã), prialeptsã (pri-a-lép-tsã), prialeapti/prialeapte (pri-a-leáp-ti) – tsi easti aleptu multu; paraleptu
{ro: ales mult}
{fr: trop choisi}
{en: too much selected}
§ prialeadziri/prialeadzire (pri-a-leá-dzi-ri) sf pria-leadziri (pri-a-leá-dzirĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva prialeadzi; prialidzeari, paralidzeari, paraleadziri
{ro: acţiunea de a alege prea mult}
{fr: action de trop choisir}
{en: action of too much selecting}
§ prialidzeari/prialidzeare (pri-a-li-dzeá-ri) sf prialidzeri (pri-a-li-dzérĭ) – (unã cu prialeadziri)
§ paraleg (pá-ra-légŭ) (mi) vb III shi II paralepshu (pá-ra-lép-shĭu), para-lidzeam (pá-ra-li-dzeámŭ), paraleaptã (pá-ra-leáp-tã), paraleadzi-ri/paraleadzire (pá-ra-leá-dzi-ri) shi paralidzeari/paralidzeare (pá-ra-li-dzeá-ri) – (unã cu prialeg)
§ paraleptu (pá-ra-lép-tu) adg paraleaptã (pá-ra-leáp-tã), paraleptsã (pá-ra-lép-tsã), paraleap-ti/paraleapte (pá-ra-leáp-ti) – (unã cu prialeptu)
§ paraleadzi-ri/paraleadzire (pá-ra-leá-dzi-ri) sf paraleadziri (pá-ra-leá-dzirĭ) – (unã cu prialeadziri)
§ paralidzeari/paralidzeare (pá-ra-li-dzeá-ri) sf paralidzeri (pá-ra-li-dzérĭ) – (unã cu prialeadziri)
T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã ma multu/ptsãn