DICTSIUNAR XIYISITU ONLINE A LIMBÃLJEI ARMÃNEASCÃ  
ABCDEFGHIJKLMNOPQRSTUVWXYZ


Dictsiunar: Tuti ; Zboarã: Di iutsido; (cama multi...)

puvonj

puvonj (pu-vónjĭŭ) sm puvonj (pu-vónjĭ) shi sn puvoanji/pu-voanje (pu-vŭá-nji) –
1: apã multã tsi curã multu-agonja pi-unã cali multu ncljinatã (dupã unã ploai mari, dupã tuchirea agonja a neauãljei, etc.); muljiturã (sãndzi, lãcrinj, etc.) tsi curã multã sh-agonja; proi, shuruinã;
2: arãu njic, di-aradã di munti tsi curã agonja; pivonj, rãchei, trap, trãpulici; (fig: puvonj = apã murdarã, tulburi, murdãrilji, lãvushiturã)
{ro: torent; râuleţ}
{fr: torrent; ruisseau}
{en: torrent; brook}
ex: di ploi shi di puvoanji (proai); apã mintitã di puvoanji (proai); puvonjlji s-nu ti neacã; cãndu trec piningã casa-a lor, nj-astup nãrli di puvonj (fig: apa murdarã, lãvushiturã); nu mi scaldu tu puvonjlu-aestu (fig: apa aestã murdarã)

§ puvunjos (pu-vu-njĭósŭ) adg puvunjoasã (pu-vu-njĭŭá-sã), puvunjosh (pu-vu-njĭóshĭ), puvunjoasã/puvunjoasi (pu-vu-njĭŭá-si) – tsi easti turburi ca apa adusã di puvonj; murdar, turburi
{ro: murdar, tulbure}
{fr: sale, trouble}
{en: dirty, turbid, muddy}
ex: puvunjoasã (murdarã) apã n-adusi proilu

§ pivonj (pi-vónjĭŭ) sn pivoanji/pivoanje (pi-vŭá-nji) – arãu njic, di-aradã di munti tsi curã agonja; puvonj, rãchei, trap, trãpulici
{ro: râuleţ}
{fr: ruisseau}
{en: brook}
ex: zghicutli a pivonjlui (arãului)

§ proi (próĭŭ) sn proai/proae (prŭá-i) – apã multã tsi curã multu-agonja pi-unã cali multu ncljinatã (dupã unã ploai mari, dupã tuchirea agonja a neauãljei, etc.); muljiturã (sãndzi, lacrinj, etc.) tsi curã multã sh-agonja; puvonj, shuruinã
{ro: şuvoi, puhoi}
{fr: torrent}
{en: torrent}
ex: sãndzili curã di mini proi (shuruinã, puvonj)

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã        

shuruinã

shuruinã (shĭu-ru-í-nã) sf shuruinj (shĭu-ru-ínjĭ) – apã tsi curã multu-agonja pi-unã cali multu ncljinatã (dupã unã ploai mari, dupã tuchirea agonja a neauãljei, etc.); muljiturã (sãndzi, lacrinj, etc.) tsi curã multã sh-agonja; proi, puvonj, zãntunã
{ro: şiroi, şuvoi}
{fr: flot, torrent}
{en: flood, flow, stream, torrent}
ex: sãndzili curã dit mini shuruinã (proi, puvonj)

§ shur-shur! (shĭúr-shĭúr) inter – zbor tsi-aspuni vrondul tsi-l fatsi unã shuruinã; shurshurarea tsi u fatsi unã apã tsi curã
{ro: sunetul făcut de un şiroi}
{fr: mot qui exprime le son d’un flot}
{en: word espressing the noise made by a stream}

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã        

vali1/vale

vali1/vale (vá-li) sf vãljuri (vã-ljĭurĭ) – loc ahãndos namisa di dauã dzenj i muntsã tu cari s-aflã multi ori apã (un arãu) tsi curã; avlachi multu mari tsi dipuni tu-unã parti cãtrã nghios; trap, clincã; (fig: vali = apã tsi dipuni agonja, cu puteari, di-aradã la munti dupã ploi multi i dupã tuchirea-a neauãljei; proi, puvonj, arãcãi, arãu; expr:
2: Atsel din Vali = draclu, dyeavulu, Zarzavuli, Si-lj Creapã Numa; Atsel di sum Punti; Atsel cu Coadã; etc.; [zborlu yini di-aclo cã laolu pistipseashti cã dratslji bãneadzã tu vãljuri ahãndoasi];
3: ljau valea = dipun, mi duc la-arãu;
4: muntsã sh-vãljuri = tut loclu, pristi tut;
5: tuts calea, nãs valea = zbor tsi s-dzãtsi tr-atselj tsi suntu anapudz sh-nu s-poartã ca oaminjlji di-aradã;
6: s-dusi n vali; bagã s-la n vali = dipuni la-arãu s-la stranji, vilendzã, etc.)
{ro: vale, torent}
{fr: vallée, torrent}
{en: valley, torrent}
ex: tu unã vali, elj videa un foc tsi-ardea la unã moarã; dipusim tu-unã vali arcuroasã; loarã valea
(expr: dipusirã), valea oili; chetrili ali vali; lo truoarã lãna shi s-dusi n vali
(expr: s-dusi s-u la lãna la-arãu); dusi n vali
(expr: dusi la-arãu) s-aspealã ndauã cãmesh; mã-sa bãgã s-la n vali
(expr: dipusi s-la la-arãu); s-ti duts s-u lai ãn vali sh-astarã s-u aduts albã ca neaua; sh-tu trapuri sh-tu vãljuri; a glarlui, tini lj-aspunj calea sh-el lj-u da valea!; sh-tini drac din vali
(expr: draclu, Atsel din Vali), ma sh-mini nu cad cama nghios; scoati caplu s-vedz nafoarã, tsi vali mari (fig: apã, arãu, puvonj) yini; loat di vali (fig: apã, arãu, puvonj); sh-ninti arãu, sh-nãpoi vali arauã (fig: vali cu apã multã, puvonj); alãgarã muntsã sh-vãljuri
(expr: alãgarã pristi tut, nu-alãsarã loc nealãgat); muntsãlj lj-adrã cãmpu, nu-alãsã vali sh-pãduri
(expr: alãgarã pristi tut, nu-alãsarã loc nealãgat)

§ vãlicã (vã-lí-cã) sf vãlitsi/vãlitse (vã-lí-tsi) – vali ma njicã; vãljurã
{ro: vâlcea}
{fr: petite vallée}
{en: small valley}

§ vãljurã (vã-ljĭú-rã) sf vãljuri (vã-ljĭúrĭ) – (unã cu vãlicã)

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã         ma multu/ptsãn