DICTSIUNAR XIYISITU ONLINE A LIMBÃLJEI ARMÃNEASCÃ  
ABCDEFGHIJKLMNOPQRSTUVWXYZ


Dictsiunar: Tuti ; Zboarã: Di iutsido; (cama multi...)

sufari1

sufari1 (su-fa-rí) sm sufaradz (su-fa-rádzĭ) – om tsi shadi ncãlar (pri-un cal) tra sã-sh facã lucrul (ascherli, nizam) i si s-ducã iuva, etc.; suvari, cãvãlar, cãlãrets
{ro: călăreţ}
{fr: cavalier}
{en: rider, horseman, horsewoman}

§ suvari (su-va-rí) sm suvaradz (su-va-rádzĭ) – (unã cu sufari1)
ex: avea doi suvaradz (cãvãlari, gindari ncãlar) dupã el

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã        

sufari2

sufari2 (su-fa-rí) sm sufaradz (su-fa-rádzĭ) – cap di stat (amirã, vãsilje, etc.) tsi caftã a oaminjlor di sum el tra s-adarã tut tsi va el (shi s-lji pidipseascã greu ma s-nu lu-ascultã); omlu (dascalu, pãrintili, etc.) tsi caftã a alãntor oaminj s-facã mash tsi lã dzãtsi el; tiran
{ro: tiran}
{fr: tyran}
{en: tyran}
ex: ca vãrã sufari (tiran) lu-avem

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã        

sufã

sufã (su-fắ) sm sufadz (su-fádzĭ) – un pat strimtu di scãnduri faptu ca un scamnu lungu pri cari oaminjlji pot s-shadã (cãndu fac muabeti) i s-doarmã noaptea; minder, minderi, mindiri
{ro: sofa}
{fr: sofa}
{en: sofa}
ex: culcã-ti pri sufã

§ sufai/sufae (su-fá-i) sf sufãi (su-fắĭ) – (unã cu sufã)
ex: shidea arucutit pi sufai

§ sufa-ti/sufate (su-fá-ti) sf sufãts (su-fắtsĭ) – (unã cu sufã)
ex: ashtearni-nj, vrutã, pri sufati

§ sãfati/sãfate (sã-fá-ti) sf sãfãts (sã-fắtsĭ) – (unã cu sufã)
ex: cuclu (cuclu di la ornic, oroloyi) ts-bati pi sãfati

§ sufãlãchi/sufãlãche (su-fã-lắ-chi) sf sufãlãchi (su-fã-lắchĭ) – un sufã ma njic; sufã
{ro: sofa, sofa mic}
{fr: sofa; petit sofa}
{en: sofa; little sofa}
ex: dimãndã s-lj-ashtearnã pri sufãlãchea atsea veardea – vedz tu sufã

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã         vedz: sufã

minder

minder (min-dérŭ) sn minderuri (min-dé-rurĭ) – scamnu lungu di scãnduri (ca un sufã i pat strimtu tsi s-minã, ma poati shi s-hibã astãsit ningã stizma-a udãlui ca un bancu), pri cari pot s-shadã oaminjlji; minderi, mindiri, sãfati, sufati
{ro: sofa fixă}
{fr: sofa de planches fixé dans une chambre}
{en: wood sofa fixed in a room}
ex: adra minderi tu oda-atsea buna

§ minderi/mindere (min-dé-ri) sf minderi (min-dérĭ) – (unã cu minder)

§ mindiri1/mindire (min-dí-ri) sf mindiri (min-dírĭ) – (unã cu minder)

§ mindirlã-chi/mindirlãche (min-dir-lắ-chi) sf mindirlãchi (min-dir-lắchĭ) – cuvertã di lãnã cu cari s-ashtearni minderlu
{ro: pătură cu care se acoperă “minderul”}
{fr: couverture, couvre-lit}
{en: blanket covering the “minder”}

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã        

misali/misale

misali/misale (mi-sá-li) sf misãlj (mi-sắljĭ) – lucru adrat di pãndzã tra s-acoapirã measa (trã mãcari i trã mushuteatsã); fatsã di measã; sufãrlãchi, measã (cu mãcari);
(expr:
1: bag misalea = ashternu misalea pri measã tra s-mãcãm; bag mãcarea pri measã;
2: yini pi misali = yini tu oara di measã tra s-mãcã cu noi; yini la measã;
3: fac misali = fac unã dari; bag measã trã oaminjlji ftohi, di-aradã trã suflitlu-a mortsãlor)
{ro: faţă de masă; masă}
{fr: nappe, table}
{en: table cloth; table}
ex: timsirã misalea
(expr: bãgarã measa); misãljli (fãtsli di measã) vor lari; dratslji armasirã pri misali
(expr: la measã); bagã misalea
(expr: ashtearni measa); ashtearni nã misali; s-ursits s-yinits pi misali
(expr: s-yinits la measã)

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã        

sufrã2

sufrã2 (su-frắ) sm sufradz (su-frádzĭ) – unã soi di measã cu cicioari shcurti pri cari s-mãca tu chirolu-a turtsãlor; sofrã, sufãr, sufric, measã; (fig: sufrã = mãcarea di pi sufrã, measa, tsina, etc.)
{ro: sofra, masă scundă}
{fr: table basse à manger}
{en: low eating table}
ex: s-bãgã sum sufrã; u bãgã pita sum sufrã, u pluscuchi cu apã aratsi; bagã sufrãlu (fig: mãcarea, measa) s-mãcãm

§ sufãr (sú-fãrŭ) sm pl(?) – (unã cu sufrã2)

§ sofrã (só-frã) sf sofri/sofre (só-fri) – (unã cu sufrã2)
ex: bãgai sofra (fig: misalea, measa) s-mãcãm pãni; ãn casã veadi sofra; s-ursits pi sofrã (fig: la measã); aflã sofra bãgatã; lu am pi sofrã (lu-am pi tsinã) astarã

§ sufric (su-frícŭ) sm sufrits (su-frítsĭ) – sufrã njic
{ro: sofră mică}
{fr: petite table basse à manger}
{en: small and low eating table}
ex: sufriclu di mirindari eara ashtirnut

§ sufãrlãchi/sufãrlãche (su-fãr-lắ-chi) sf sufãrlãchi (su-fãr-lắchĭ) – lucru adrat di pãndzã tra s-acoapirã measa (trã mãcari i trã mushuteatsã); fatsã di measã; sufrãlãchi, misali
{ro: faţă de masă}
{fr: nappe}
{en: table cloth}
ex: am shasi sufãrlãchi (fãts di measã) shi patrusprãyinghits pitseti

§ sufrãlãchi/sufrãlãche (su-frã-lắ-chi) sf sufrãlãchi (su-frã-lắchĭ) – (unã cu sufãrlãchi)

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã        

tiran

tiran (ti-ránŭ) sm, sf tiranã (ti-rá-nã), tiranj (ti-ránjĭ), tirani/tirane (ti-rá-ni) – cap di stat (amirã, vãsilje, etc.) tsi lã dimãndã a oaminj-lor di sum el tra s-adarã tut tsi va el (shi s-lji pidipseascã greu ma s-nu lu-ascultã); omlu (dascalu, pãrintili, etc.) tsi caftã a alãntor oaminj s-facã mash tsi lã dzãtsi el; sufari
{ro: tiran}
{fr: tyrant}
{en: tyran}
ex: om tiran (sufari, arãu, crud); tiranlu-aestu nu pots s-lu fats s-aibã njilã; nu para ljartã pri-un tiran

§ tiranj (ti-ránjĭŭ) sn tiranji/tiranje (ti-rá-nji) – atsea tsi-lj si fatsi a unui cãndu easti culãsit (pidipsit) di-un tiran pri cari nu lu-avea ascultatã; atsea tsi-aducheashti un tsi easti multu munduit (vãsãnipsit, pidipsit, etc.); tirãnii, pidimo, vãlãndurã, vasan, schingiu, mundã, munduiri
{ro: chin, tortură}
{fr: supplice, torture}
{en: torture, severe corporal punishment}
ex: tsi tiranj (pidimo) s-lji facã?; s-bagã anghidz shi s-facã tiranj a muljari-sai (s-u vãsãnipseascã muljari-sa); nu bãnedz tu aestã lumi dicãt trã tiranji (vasani); cãti greali lucri sh-cãti tiranji ãlj tritsea prit minti

§ tirãnii/tirãnie (ti-rã-ní-i) sf tirãnii (ti-rã-níĭ) – turlia di crat (stat) iu caplu easti un tiran; haractirlu-a atsilui tsi easti tiran; atsea tsi lã fatsi un tiran a oaminjlor a lui
{ro: tiranie}
{fr: tyrannie}
{en: tyranny}
ex: tirãnia-a aishtui om easti cunuscutã

§ tirãnisescu (ti-rã-ni-sés-cu) vb IV tirãnisii (ti-rã-ni-síĭ), tirãniseam (ti-rã-ni-seámŭ), tirãnisitã (ti-rã-ni-sí-tã), tirãnisiri/tirãnisire (ti-rã-ni-sí-ri) – lj-dimãndu (caftu) a unui s-adarã tut tsi voi mini (fãrã s-lu ntreb cã va i cã nu va); mi portu cu cariva dip ca un tiran; l-fac pri cariva s-aducheascã unã mari dureari trupeascã i sufliteascã; l-fac pri cariva s-tragã vasani, si s-pidipseascã, s-mundueascã (trã chefea-a mea, i cã nu mi-ari ascultatã); tirãnsescu, pidipsescu, munduescu, vãsãnipsescu
{ro: tiraniza}
{fr: tyranniser}
{en: tyrannize over (someone)}
ex: mi tirã-nipseashti (pidipseashti, vãsãnipseashti multu) cu fumealja ti dzatsi paradz

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã         ma multu/ptsãn